วันพฤหัสบดีที่ 13 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2563

ภาษาจีนกลาง เป็นคำที่คนไทยใช้เรียกภาษาหลักของจีน ในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้เรียกภาษานี้ว่า ฮวา-ยวี่ (อักษรจีน: 华语/華語) แปลว่าภาษาฮวา ซึ่งคำว่า ฮวา หรือ ฮวาเยริน (อักษรจีน: 华人/華人) เป็นคำที่ชาวจีนใช้เรียกตัวเองในปัจจุบัน สำหรับประเทศจีนจะเรียกภาษานี้ว่า ฮั่นยวี่ (อักษรจีน: 汉语/漢語) แปลว่า ภาษาฮั่น อันป็นภาษาของชาวฮั่น
ภาษาอังกฤษเรียกภาษานี้ว่า Mandarin (แมนดาริน) ซึ่งมีรากจากคำในภาษาโปรตุเกสว่า Mandarim (มันดาริม), จากคำในภาษามลายูว่า Menteri (เมินเตอรี), และจากคำในภาษาสันสกฤตว่า Mantrin (มันตริน) หรือเทียบตรงกับคำไทยว่า มนตรี และคำว่า กว่านฮว่า (อักษรจีน: 官话/官話) กว่าน (อักษรจีน: 官) แปลว่าราชสำนักและ ฮว่า (อักษรจีน: 话/話) แปลว่าพูด เป็นชื่อโบราณที่ใช้เรียกภาษานี้ ปัจจุบันใช้ในเชิงวิชาการเพื่อแยกว่าไม่ใช่ภาษาจีนกลุ่มอื่นเช่น ภาษาแต้จิ๋วภาษาฮกเกี้ยนภาษากวางตุ้ง เป็นต้น
ในวงแคบคำว่า ภาษาจีนกลาง ใช้เรียก ผู่ทงฮว่า (普通话/普通話) และ กั่วอวี่ (国语/國語) ซึ่งเป็นภาษาพูดมาตรฐานที่เกือบจะเหมือนกัน ซึ่งมีพื้นฐานมาจากภาษาพูดที่ใช้กว้างขวาง คือ Beifanghua เป่ยฟางฮั่ว ซึ่งความหมายในวงแคบนี้ คือความหมายที่ใช้ในบริบทนอกวิชาการ ในวงกว้างคำว่า ภาษาจีน ใช้เรียก เป่ยฟางฮว่า ("ภาษาพูดทางเหนือ") ซึ่งเป็นประเภทที่ประกอบด้วยภาษาย่อยต่าง ๆ ของภาษาจีนที่ใช้ในทางตอนเหนือและตะวันตกเฉียงใต้ของจีน ซึ่งความหมายนี้มักจะพบในบริบททางวิชาการ และจะใช้ความหมายนี้ในบทความนี้ โดยที่ผู่ตงฮั่วและกั๋วอวี่ จะใช้ชื่อจีนเรียก รวมถึงใช้ "ภาษาจีนกลางมาตรฐาน" และ "ภาษาจีนมาตรฐาน" เรียก
ภาษาประเภทเป่ยฟางฮั่วมีคนพูดมากกว่าภาษาอื่น ๆ และเป่ยฟางฮั่วก็เป็นพื้นฐานของผู่ตงฮั่วและกั่วอวี่ด้วย อย่างไรก็ดี เป็นที่น่าสังเกตว่า เป่ยฟางฮั่วครอบคลุมภาษาย่อยจำนวนมากที่ไม่สามารถเข้าใจกันได้ นอกจากนี้ แนวคิดเป่ยฟางฮั่วส่วนใหญ่ ไม่ใช้นอกวงการวิชาการเป็นคำที่ใช้อธิบายตัวเอง เมื่อให้อธิบายชนิดของภาษาพูดที่ใช้ คนจีนที่พูดชนิดของเป่ยฟางฮั่วจะอธิบายตามชนิดของภาษาที่ใช้ เช่น ภาษาเสฉวนหรือภาษาจีนตะวันออกเฉียงเหนือ ชาวจีนมักจะถือชนิดของภาษาจีนกลางที่พูด เป็นส่วนหนึ่งของการระบุมณฑลที่อายอยู่ อย่างไรก็ดี แทบจะไม่มีอะไรที่สามารถระบุได้โดยทั่วไป เกี่ยวกับแนวคิดของภาษาพูดทางเหนือ
เหมือนกับภาษาอื่น ๆ การจัดภาษาจีนกลางเป็นภาษาเดียวหรือเป็นภาษาย่อย ยังคงเป็นเรื่องที่ถกเถียงกันอยู่
หมายเหตุ: ภาษาจีนกลางชนิดที่เป็นมาตรฐานเรียกว่า ผู่ตงฮั่ว (Putonghua, 普通话) และ กั๋วอวี่ (Guoyu, 國語) แต่มักจะเรียกรวม ๆ ในภาษาอังกฤษว่า Mandarin, คำว่า "ผู่ตงฮั่ว" ในภาษาอังกฤษเรียกแบบเต็ม ๆ ว่า Standard Chinese หรือ Standard Mandarin และ "กั๋วอวี่" เรียกว่า Taiwanese Mandarin

ภาษาถิ่น[แก้]

นักภาษาศาสตร์หลี่หยง ได้จำแนกภาษาจีนกลางไว้ทั้งหมดเป็นแปดถิ่นใหญ่ โดยแบ่งเอาไว้ดังนี้
กลุ่มภาษาถิ่นพื้นที่ที่ใช้
ภาษาจีนกลางตะวันออกเฉียงเหนือมณฑลเหลียวหนิงตอนในและตอนเหนือ, มณฑลเฮย์หลงเจียงและมณฑลจี๋หลินส่วนใหญ่, เขตปกครองตนเองมองโกเลียในฝั่งตะวันออก
ภาษาจีนมาตรฐานปักกิ่งเทียนจิน (บริเวณอำเภอต้ากัง), มณฑลเหอเป่ย์จากเป่าติ้งถึงโบซู (ยกเว้นจางเจี๋ยโกว), มณฑลเหลียวหนิงตะวันตก, เขตปกครองตนเองมองโกเลียในบริเวณชีเฟิงและพื้นที่อื่น ๆ
ภาษาจีนกลางเจียวเหลียวมณฑลเหลียวหนิงบริเวณคาบสมุทรเหลียวตงมณฑลชานตงบริเวณคาบสมุทรเหลียวตง
ภาษาจีนกลางจี้หลู่เทียนจินบริเวณอำเภอต้ากังมณฑลเหอเป่ย์จากฉือเจียจวงถึงชางโจว (ยกเว้นเมืองฮานดัง), มณฑลชานตงตะวันตก(รวมถึงจี่หนานและเต๋อโจว)
ภาษาจีนกลางตะวันตกเฉียงเหนือมณฑลกานซู่ตอนเหนือ, เขตปกครองตนเองหนิงเซี่ยหุยตอนเหนือ, เขตปกครองตนเองซินเจียงอุยกูร์ฝั่งตะวันออกเฉียงใต้
ภาษาจีนกลางที่ราบภาคกลางมณฑลเหอหนานมณฑลชานตงตะวันตกเฉียงใต้, มณฑลอานฮุยตอนเหนือ, มณฑลเจียงซูภูมิภาคซูโจวมณฑลส่านซีรวมถึงกว่างซง และพื้นที่ส่วนใหญ่ของช่านันมณฑลชานซีตะวันตกเฉียงใต้, เขตปกครองตนเองหนิงเซี่ยหุยมณฑลกานซู่ตอนใต้, เขตปกครองตนเองซินเจียงอุยกูร์ตะวันตกเฉียงใต้, มณฑลชิงไห่ตะวันออก
ภาษาจีนกลางตะวันตกเฉียงใต้มณฑลเสฉวนฉงชิ่งมณฑลยูนนานมณฑลกุ้ยโจวมณฑลหูเป่ย์ส่วนใหญ่, มณฑลหูหนานฝั่งตะวันตกเฉียงเหนือ, เขตปกครองตนเองกว่างซีจ้วงตอนเหนือ, มณฑลส่านซีตอนใต้
ภาษาจีนกลางใต้แม่น้ำแยงซีมณฑลอานฮุยตอนกลาง, มณฑลเจียงซูตอนกลาง, มณฑลหูเป่ย์ตะวันออก, มณฑลเจียงซีในเขตหยานเจียง
าษาจีน (汉语 - 漢語 - Hànyǔ - ฮั่นอวี่, 华语 - 華語 - Huáyǔ - หัวอวี่ หรือ 中文 - Zhōngwén - จงเหวิน) เป็นหนึ่งในตระกูลภาษาจีน-ทิเบต ชาวจีนส่วนใหญ่ถือภาษาจีนพูดชนิดต่าง ๆ ว่าเป็นภาษาเดียว โดยทั่วไปแล้ว ภาษาพูดในกลุ่มภาษาจีนเป็นภาษาที่มีเสียงวรรณยุกต์และไม่อ่านเนื่องเสียง อย่างไรก็ดี ยังมีความแตกต่างกันในภาษาพูดแต่ละภาษาอยู่มาก ความต่างเหล่านี้เทียบได้กับ ความแตกต่างระหว่างภาษาของภาษากลุ่มโรมานซ์ เราอาจแบ่งภาษาพูดของจีนได้ 6 ถึง 12 กลุ่ม ขึ้นอยู่กับเกณฑ์ที่ใช้ในการแบ่ง ที่เป็นที่รู้จักดี เช่น กลุ่มแมนดาริน กลุ่มหวู และกลุ่มกวางตุ้ง ยังเป็นที่โต้เถียงกันถึงปัจจุบันว่าภาษาพูดบางกลุ่มควรจัดเป็น "ภาษา" หรือเป็นแค่ "สำเนียง"
ประชากรประมาณ 1/5 ของโลกพูดภาษาจีนแบบใดแบบหนึ่งเป็นภาษาแม่ ทำให้เป็นภาษาที่มีคนพูดเป็นภาษาแม่มากที่สุด สำเนียงพูดที่ถือเป็นมาตรฐาน คือ สำเนียงปักกิ่ง หรือ ภาษาฮั่น ซึ่งอยู่ในกลุ่มภาษาแมนดาริน ภาษาจีนกลาง หรือ ภาษาจีนแมนดาริน (Standard Mandarin) เป็นภาษาทางการของสาธารณรัฐประชาชนจีน และสาธารณรัฐจีนหรือไต้หวัน เป็นหนึ่งในภาษาทางการ 4 ภาษาทางการของประเทศสิงคโปร์ (ร่วมกับ ภาษาอังกฤษ ภาษามลายู และภาษาทมิฬ) และเป็นหนึ่งใน 6 ภาษาที่ใช้ในองค์การสหประชาชาติ (ร่วมกับ ภาษาอังกฤษ ภาษาอาหรับ ภาษาฝรั่งเศส ภาษารัสเซีย และภาษาสเปน) ภาษาจีนกวางตุ้ง เป็นภาษาทางการของ ฮ่องกง (ร่วมกับภาษาอังกฤษ) และมาเก๊า (ร่วมกับภาษาโปรตุเกส)
นอกจากนี้ ภาษาเขียนยังได้เปลี่ยนแปลงตามระยะเวลา แต่การเปลี่ยนแปลงของภาษาเขียน ช้ากว่าการเปลี่ยนแปลงของภาษาพูดอย่างมาก จึงไม่ถูกจำกัดโดยความเปลี่ยนแปลงของภาษาพูดโดยส่วนใหญ่ ในปัจจุบัน ภาษาจีนใช้อักษรมาตรฐาน 2 รูปแบบทั่วโลก ได้แก่ อักษรจีนตัวเต็ม และ อักษรจีนตัวย่อ
แผนที่แสดงพื้นที่ที่มีกลุ่มคนพูดภาษาจีนต่าง ๆ ในประเทศจีน

ภาษาพูดของจีน[แก้]

แผนที่ด้านขวาแสดงพื้นที่ที่มีประชาชนพูด ทั้งภาษาและสำเนียงภาษาจีนต่างกันในประเทศจีน โดยพื้นฐาน เราอาจแบ่งกลุ่มภาษาจีนออกเป็น 7 กลุ่มใหญ่ ๆ ตามจำนวนประชากรที่พูดได้ ดังนี้
นอกจากนี้ นักภาษาศาสตร์ยังได้แบ่งกลุ่มภาษาจีนออกมาจากกลุ่มใหญ่ข้างบนอีก 3 ประเภท ได้แก่